Sa pagitan ng 1983 at 1986, naganap ang mahahalagang pangyayari sa Pilipinas na nagbukas ng landas para sa pagpapanumbalik ng demokrasya. Makikita sa mga kaganapang ito ang pagpapahalaga ng mga Pilipino sa mga karapatan, kalayaan, at demokrasya.
Ang pagpaslang kay Ninoy
Patuloy na pinuna ni Ninoy ang diktadurang Marcos habang nasa Estados Unidos kasama ang kanyang pamilya. Nanganganib ang kalusugan ni Marcos dahil sa kanyang lupus, na naging mga headline noong panahong iyon. Hindi siya mapapalitan ng isang maaasahang bise presidente. Sinadya ni Ninoy na umiwas sa hidwaan sa gobyerno kung sakaling magkasakit si Marcos at sinamantala ng mga komunista ang sitwasyon.
Nagdesisyon si Ninoy na umuwi sa Pilipinas. Siya ay napatay nang makababa ng eroplano sa Manila International Airport noong Agosto 21, 1983. Ang akusado ay si Rolando Galman, bagama't siya ay binaril at napatay din ng mga sundalong itinalaga upang bantayan si Ninoy. Ang mga mamamayang Pilipino, pati na ang mga sumunod na bansa, ay natulala sa trahedya.
Para sa pagsisiyasat ng pagpatay, ang gobyerno ay nagtatag ng isang fact-finding body na pinamumunuan ni Corazon Agrava, isang retiradong hukom mula sa Court of Appeals. Naging mahirap mag-imbestiga at matukoy kung sino ang responsable sa pagpatay.
General Fabian Ver, Chief of Staff ng Armed Forces of the Philippines, at 25 troops at military commanders ang nagtulungan sa insidente, ayon sa mayorya ng ulat ng board members. Kinasuhan sila ng Sandiganbayan, ngunit kalaunan ay napawalang-sala dahil sa kakulangan ng matibay na ebidensya laban sa kanila. Ang mga tao ay lalong nagalit bilang isang resulta. Nagkaroon ng malalaking protesta at panawagan para sa pagbibitiw ni Marcos bilang pangulo pagkatapos nito.
Milyun-milyong tao ang nagpahayag ng kanilang pakikiramay sa pamilya Aquino, at ang 11 oras na libing ni Ninoy ay parang isang malaking rally. Ang episode na ito ay hudyat ng pagsisimula ng unti-unting pagkamatay ng rehimeng Marcos.
Ang naging Krisis sa Ekonomiya
Nagkagulo ang mga negosyo dahil sa pagpatay kay Ninoy at sa sumunod na kaguluhan sa bansa. Sa pagbagsak ng ekonomiya, lalong lumala ang mga suliraning pangkabuhayan ng mga Pilipino. Ang mga industriya ay nagsimulang lumubog, at ang mga dayuhang mamumuhunan ay nagsimulang tumakas sa bansa. Maraming tao ang nawalan ng trabaho. Dahil sa napakalaking utang nito sa mga dayuhang organisasyon, bumagsak din ang bansa. Dahil dito, ang mga dayuhan ay nagsimulang makialam sa mga operasyon ng gobyerno. Nabigo ang mga lokal na kumpanya, tumaas ang presyo ng mga bilihin, at kakaunti ang iba pang mahahalagang pangangailangan. Nawalan ng tiwala ang mga tao sa gobyerno bilang resulta ng pagbagsak ng ekonomiya.
Ang Snap Election ng 1986
Ang krisis sa ekonomiya, ang pagpaslang kay Ninoy, at ang malawakang protesta ay nagpapataas ng kawalan ng tiwala ng mamamayang Pilipino sa administrasyon. Ang tulong ng bansa mula sa mga internasyonal na mamumuhunan at nagpapahiram ay lumiit. Obligado umano si Marcos na manghiram ng pera sa International Monetary Fund para makatulong sa ekonomiya. Itinakda ng IMF na ang bansa ay maaari lamang humiram ng pera kung ang gobyerno nito ay matatag. Binalak ni Marcos na magsagawa ng madaliang halalan noong Pebrero 1986 upang matupad ang pamantayan.
Si Marcos ay muling nangampanya bilang pangulo sa halalan, kasama si dating Senador Arturo Tolentino, na nahalal bilang pangalawang pangulo ng KBL. Nagpasya ang oposisyon na tumakbo para kay Corazon "Cory" Aquino, ang balo ni Ninoy, sa halalan sa pagkapangulo. Siya ay tumatakbo sa pangalawang pangulo ng United Nationalist Democratic Organization kasama si dating Senador Salvador "Doy" Laurel (UNIDO).
Si Cory ay madalas na pinarurusahan sa panahon ng kampanya dahil sa kanyang kawalan ng kasanayan sa pamamahala at sa pagiging isang "maybahay." Ang kakulangan ng karanasan ni Cory sa pandaraya, pagsisinungaling, panlilinlang ng tao, pagnanakaw, at pagpatay ay dahil sa kanyang katayuan bilang isang maybahay. Kung si Cory ang pipiliin ng mga tao, dedikado siyang makamit ang kalayaan mula sa diktadura at ang pagpapanumbalik ng demokrasya at hustisya.
Ipinagmamalaki ng kampo ni Marcos ang kanyang husay at karanasan sa pamamahala. Pinuri nila ang mga nagawa ng kanyang administrasyon sa nakalipas na dalawang dekada. Samantala, ang opposition chanted, "Sobra na! Tama na! Palitan mo na!" sa pagtatangkang patalsikin si Marcos, na ilang dekada nang nasa poder.
Matindi ang laban. Ang eleksyon ay nakakuha ng atensyon ng buong mundo. Ang mga kaganapan sa halalan ay nakita at iniulat ng malaking bilang ng mga dayuhang mamamahayag.
Hindi lang Commission on Elections (Comelec), ang institusyon ng gobyerno na namamahala sa halalan, ang kasama sa snap poll para matiyak ang malinis at mapayapang halalan. Nakipagtulungan ito sa National Movement for Free Elections (Namfrel), isang non-government group na nagsusulong ng maayos na halalan, bilang tagapag-ingat at konduktor ng mabilis na pagbilang ng halalan kasabay ng opisyal na pagbilang ng boto ng Comelec.
Bilang protesta sa ginawang pakikialam ng Comelec sa pagbibilang ng boto, nagwelga ang 38 programmer ng Comelec dalawang araw pagkatapos ng halalan. Ang mga tao ay lalong naging mapagbantay at kumbinsido na ang mga resulta ng halalan ay maaaring dayain sa lugar na ito. Sa huli ay nanalo sina Marcos at Tolentino sa halalan, ayon sa Batasang Pambansa, na karamihan ay binubuo ng mga miyembro ng KBL party ni Marcos.
Maraming Pilipino, kabilang ang mga dayuhan, ang hindi nasiyahan sa resulta ng halalan. Ang pagbibitiw ni Marcos ay hiniling ng oposisyon.
Ang mga kilos-protesta sa Metro Manila at iba pang bahagi ng bansa, tulad ng Cebu at Davao, ang nagbunsod ng kaguluhan. Si Cory ang nagtutulak sa likod ng boycott o pagtigil sa pagtangkilik sa mga kumpanyang hawak ng mga kamag-anak at malalapit na kaalyado ni Marcos. Bilang protesta, itinaguyod din niya ang civil disobedience, o ang aktibong hindi pagtupad sa ilang mga gawaing sibil, tulad ng hindi pagbabayad ng mga buwis at hindi pagsunod sa mga hinihingi ng gobyerno. Hiniling ni Cory na isagawa ang mga demonstrasyon sa isang walang dahas na paraan.
Ang pagpaslang kay Ninoy
Patuloy na pinuna ni Ninoy ang diktadurang Marcos habang nasa Estados Unidos kasama ang kanyang pamilya. Nanganganib ang kalusugan ni Marcos dahil sa kanyang lupus, na naging mga headline noong panahong iyon. Hindi siya mapapalitan ng isang maaasahang bise presidente. Sinadya ni Ninoy na umiwas sa hidwaan sa gobyerno kung sakaling magkasakit si Marcos at sinamantala ng mga komunista ang sitwasyon.
Nagdesisyon si Ninoy na umuwi sa Pilipinas. Siya ay napatay nang makababa ng eroplano sa Manila International Airport noong Agosto 21, 1983. Ang akusado ay si Rolando Galman, bagama't siya ay binaril at napatay din ng mga sundalong itinalaga upang bantayan si Ninoy. Ang mga mamamayang Pilipino, pati na ang mga sumunod na bansa, ay natulala sa trahedya.
Para sa pagsisiyasat ng pagpatay, ang gobyerno ay nagtatag ng isang fact-finding body na pinamumunuan ni Corazon Agrava, isang retiradong hukom mula sa Court of Appeals. Naging mahirap mag-imbestiga at matukoy kung sino ang responsable sa pagpatay.
General Fabian Ver, Chief of Staff ng Armed Forces of the Philippines, at 25 troops at military commanders ang nagtulungan sa insidente, ayon sa mayorya ng ulat ng board members. Kinasuhan sila ng Sandiganbayan, ngunit kalaunan ay napawalang-sala dahil sa kakulangan ng matibay na ebidensya laban sa kanila. Ang mga tao ay lalong nagalit bilang isang resulta. Nagkaroon ng malalaking protesta at panawagan para sa pagbibitiw ni Marcos bilang pangulo pagkatapos nito.
Milyun-milyong tao ang nagpahayag ng kanilang pakikiramay sa pamilya Aquino, at ang 11 oras na libing ni Ninoy ay parang isang malaking rally. Ang episode na ito ay hudyat ng pagsisimula ng unti-unting pagkamatay ng rehimeng Marcos.
Ang naging Krisis sa Ekonomiya
Nagkagulo ang mga negosyo dahil sa pagpatay kay Ninoy at sa sumunod na kaguluhan sa bansa. Sa pagbagsak ng ekonomiya, lalong lumala ang mga suliraning pangkabuhayan ng mga Pilipino. Ang mga industriya ay nagsimulang lumubog, at ang mga dayuhang mamumuhunan ay nagsimulang tumakas sa bansa. Maraming tao ang nawalan ng trabaho. Dahil sa napakalaking utang nito sa mga dayuhang organisasyon, bumagsak din ang bansa. Dahil dito, ang mga dayuhan ay nagsimulang makialam sa mga operasyon ng gobyerno. Nabigo ang mga lokal na kumpanya, tumaas ang presyo ng mga bilihin, at kakaunti ang iba pang mahahalagang pangangailangan. Nawalan ng tiwala ang mga tao sa gobyerno bilang resulta ng pagbagsak ng ekonomiya.
Ang Snap Election ng 1986
Ang krisis sa ekonomiya, ang pagpaslang kay Ninoy, at ang malawakang protesta ay nagpapataas ng kawalan ng tiwala ng mamamayang Pilipino sa administrasyon. Ang tulong ng bansa mula sa mga internasyonal na mamumuhunan at nagpapahiram ay lumiit. Obligado umano si Marcos na manghiram ng pera sa International Monetary Fund para makatulong sa ekonomiya. Itinakda ng IMF na ang bansa ay maaari lamang humiram ng pera kung ang gobyerno nito ay matatag. Binalak ni Marcos na magsagawa ng madaliang halalan noong Pebrero 1986 upang matupad ang pamantayan.
Si Marcos ay muling nangampanya bilang pangulo sa halalan, kasama si dating Senador Arturo Tolentino, na nahalal bilang pangalawang pangulo ng KBL. Nagpasya ang oposisyon na tumakbo para kay Corazon "Cory" Aquino, ang balo ni Ninoy, sa halalan sa pagkapangulo. Siya ay tumatakbo sa pangalawang pangulo ng United Nationalist Democratic Organization kasama si dating Senador Salvador "Doy" Laurel (UNIDO).
Si Cory ay madalas na pinarurusahan sa panahon ng kampanya dahil sa kanyang kawalan ng kasanayan sa pamamahala at sa pagiging isang "maybahay." Ang kakulangan ng karanasan ni Cory sa pandaraya, pagsisinungaling, panlilinlang ng tao, pagnanakaw, at pagpatay ay dahil sa kanyang katayuan bilang isang maybahay. Kung si Cory ang pipiliin ng mga tao, dedikado siyang makamit ang kalayaan mula sa diktadura at ang pagpapanumbalik ng demokrasya at hustisya.
Ipinagmamalaki ng kampo ni Marcos ang kanyang husay at karanasan sa pamamahala. Pinuri nila ang mga nagawa ng kanyang administrasyon sa nakalipas na dalawang dekada. Samantala, ang opposition chanted, "Sobra na! Tama na! Palitan mo na!" sa pagtatangkang patalsikin si Marcos, na ilang dekada nang nasa poder.
Matindi ang laban. Ang eleksyon ay nakakuha ng atensyon ng buong mundo. Ang mga kaganapan sa halalan ay nakita at iniulat ng malaking bilang ng mga dayuhang mamamahayag.
Hindi lang Commission on Elections (Comelec), ang institusyon ng gobyerno na namamahala sa halalan, ang kasama sa snap poll para matiyak ang malinis at mapayapang halalan. Nakipagtulungan ito sa National Movement for Free Elections (Namfrel), isang non-government group na nagsusulong ng maayos na halalan, bilang tagapag-ingat at konduktor ng mabilis na pagbilang ng halalan kasabay ng opisyal na pagbilang ng boto ng Comelec.
Bilang protesta sa ginawang pakikialam ng Comelec sa pagbibilang ng boto, nagwelga ang 38 programmer ng Comelec dalawang araw pagkatapos ng halalan. Ang mga tao ay lalong naging mapagbantay at kumbinsido na ang mga resulta ng halalan ay maaaring dayain sa lugar na ito. Sa huli ay nanalo sina Marcos at Tolentino sa halalan, ayon sa Batasang Pambansa, na karamihan ay binubuo ng mga miyembro ng KBL party ni Marcos.
Maraming Pilipino, kabilang ang mga dayuhan, ang hindi nasiyahan sa resulta ng halalan. Ang pagbibitiw ni Marcos ay hiniling ng oposisyon.
Ang mga kilos-protesta sa Metro Manila at iba pang bahagi ng bansa, tulad ng Cebu at Davao, ang nagbunsod ng kaguluhan. Si Cory ang nagtutulak sa likod ng boycott o pagtigil sa pagtangkilik sa mga kumpanyang hawak ng mga kamag-anak at malalapit na kaalyado ni Marcos. Bilang protesta, itinaguyod din niya ang civil disobedience, o ang aktibong hindi pagtupad sa ilang mga gawaing sibil, tulad ng hindi pagbabayad ng mga buwis at hindi pagsunod sa mga hinihingi ng gobyerno. Hiniling ni Cory na isagawa ang mga demonstrasyon sa isang walang dahas na paraan.
