Sa Malinis na Pangangatawan, Typhoid Fever ay Maiiwasan
Ang Typhoid Fever o tipus, na nakukuha mula sa pag-inom o pagkain ng kontaminadong pagkain o inumin na may Salmonella typhi, ay hindi basta-bastang sakit. Marami pa rin ang insidente ng pagkamatay mula sa sakit na ito sa kabila ng napakadali nitong lunas o prebensyon at iyan ay ang malinis na katawan at kapaligiran. Mayroon itong death range na 12 percent to 30 percent kapag hindi naagapan ang sakit 3-4 na linggo mula sa pagsisimula nito. Mayroon na ring naitatalang mga epidimya dulot ng typhoid fever at ito ay nagaganap dahil nakontamina ng dumi ang water supplies at mga nilalakong pagkain sa daan. May mga risk groups kung tawagin ang apektado ng typhoid. Mas apektado ang nasa poverty line at mga taong mahilig maglakbay. Mababa naman ang insidente nito sa mga mayayamang sektor ng pamayanan. Meron na ring bakuna para sa typhoid fever kamakailan lang na dulot ay pagbaba sa mga kaso.
Description
Ang Typhoid fever ay isang sakit na bigla na lamang nakukuha at napapasa sa iba dahil sa pagkain o pag-inom ng tubig na may bacteria na Salmonella typhi. Kung minsan, tinatrato itong sakit na matatagpuan sa maiinit na bansa dahil maraming outbreaks nito ang nagaganap sa tropical areas kung saan ang walang pasubaling pagtatapon ng dumi at ihi ay nakakakontamina sa pagkain at water supplies. Ngunit kahit saan pa man, mainit o malamig man ang klima, kung saan marumi ang paligid, nandoon ang posibilidad na makakuha ng typhoid. Mga langaw ang nagsisilbing mode of transmission ng sakit at ang mga shell-fish na makikita sa typhoid-infested na tubig ay maaari ring magdala ng sakit.
Sanhi
Sa pamamagitan ng transmission ng mga langaw sa typhoid bacilli patungo sa ating mga pagkain o tubig, nagkakaroon ng pagkakataon ang typhoid bacilli na pumasok sa katawan at gumawa ng pagsira sa mucosal lining ng ating mga intestines. Pumapasok sila sa ating bunganga at tiyan at umaabot sa mga lymph nodes kung tawagin at mga blood vessels ng small intestine.
The etiologic agent causing typhoid is known as Salmonella typhi which is usually transmitted by water or food. People who are infected excrete live bacteria in their feces and urine. They are usually contagious for a few days before any symptoms develop. Thus, they are not aware that they need to take extra precautions. The typhoid bacillus can be transferred to food or water and from there to another person if the person fails to wash his hands thoroughly. Also, it can be spread directly from person to person via contaminated fingers.
Sintomas, symptoms
Namamalagi sa katawan ang Salmonella typhi ng mga ilang araw bago ito maglabas ng sintomas tulad ng panghihina ng katawan, lagnat, sakit ng ulo, pagkahilo at pagsusuka. Ang iba pang sintomas ay ang pagsakit ng tiyan lalo na kung ito ay dinidiinan, constipation at pagkukulay berde ng dumi. Minsan ay may halong dugo sa dumi, at isa sa mga seryosong sintomas ay ang maaaring pagkawala sa sarili. Kung mapapabayaan ang typhoid nang hindi ginagamot makalipas ang 21 na araw mula sa paglabas ng mga sintomas, maaari itong ikamatay ng pasyente. Ang sanhi ng pagkamatay ay maaaring pagkabutas ng small bowel, pagdurugo ng tiyan, pagkalason buhat ng infection na dulot ng bacteria, o dahil sa iba pang komplikasyon.
Though there are available medicines to treat and vaccines to prevent typhoid, this disease remains a serious health threat especially to children. Hence, awareness regarding prevention as well as knowledge about the early signs and symptoms are important so that management can be given promptly and transmission of infection can be prevented. Symptoms vary depending on the how long the person contracted the infection and are more likely to develop gradually.
During the first week of illness, the patient may complain of the following symptoms: fever, that starts low and increases daily, often to as high as 103 or 104 F (39.4 or 40 C); headache; weakness and fatigue; dry cough; loss of appetite; abdominal pain; diarrhea or constipation; and rash. On the second week of illness, the patient may become very ill and may experience continuing high fever, either diarrhea or severe constipation, considerable weight loss and extremely distended abdomen.
By the third week, the patient may become delirious and lie motionless and exhausted with eyes half-closed (typhoid state). In this stage of illness, life-threatening complications may develop. Lastly, on the fourth week, improvement is expected to gradually occur.
Lunas
Ang taong may typhoid ay madaling nalulunasan kung siya ay makatatanggap ng kaukulang gamot at nursing care. Sa ospital, siya ay dapat nakahiwalay sa ibang mga pasyente. Ang pagkain niya ay dapat iyong masusustansya lamang pati na ang mga inumin, at kailangan niya ng dextrose. Napapatay ang bacteria sa pamamagitan ng mga antibiotics.
Since typhoid fever is due to a bacterial infection, treatment is geared towards eliminating the etiologic agent. Antibiotics should be taken as prescribed by your physician. Hospital admission is necessary if symptoms become severe. Lastly, supportive care such as fluid and electrolyte replacement is also necessary to prevent complications due to persistent vomiting or severe diarrhea.
Home Remedies at Prevention
Ang pinakamalaking panlaban sa pagkalat ng typhoid ay ang paglilinis o pag-didis-infect ng lahat ng gamit, damit, at mga gamit sa pangkain ng infected na pasyente, dahil nakakahawa ang typhoid fever. Ang mga iniinom na gatas ay dapat maiging dumaan sa pasteurization o ang tamang pagpapakulo ng mga produkto upang mamatay ang mga bacteria dito. Ang tubig na iniinom ay dapat malinis – may ibang linalagyan pa ng chorine upang siguradong patay ang bacteria. Ang malinis na kapaligiran at pangangatawan at maiging paghuhugas ng kamay ay mga mabisang depensa natin sa typhoid fever. Hindi ito nangangailangan ng malaking pera para maiwasan. Ang disiplina sa sarili ang tunay na susi sa malusog na pamumuhay at malayo sa typhoid.
