Ang “genital herpes” ay isang karaniwang “sexually transmitted infection” o impeksyon na nakukuha mula sa pakikipagtalik na umaapekto sa mga kalalakihan at kababaihan. Itinatayang isa sa bawat limang tao (adult at teenager) sa Amerika ang merong genital herpes infection – at karamihan sa kanila ay walang alam na nagdadala na sila nito. Ang genital herpes ay nilalarawan ng pagkirot, pangangati, at pagsusugat sa iyong ari. Kapag ikaw ay nagka-impeksyon nito, maaari kang makahawa kahit wala kang mga sugat
. Ang “herpes simplex virus (HSV)” ang sanhi ng genital herpes. Ang pakikipagtalik ang pangunahing pamamaraan upang lumaganap ang virus. Matapos ang inisyal na impeksyon, ang virus ay nagpapahinga muna sa katawan at napupukaw ng maraming beses sa isang taon. Walang lunas para sa genital herpes subalit may mga medikasyon na nakakatulong mabawasan ang sintomas at iwasang makahawa sa iba. Ang condom ay nakakatulong upang hindi mapasa ang impeksyon sa iba.
Ano mga Sanhi? “Hinungdan sa Sakit” / Causes
Mayroong dalawang klase ng herpes simplex virus ang nagdudulot ng genital herpes. Ito ay ang:
· Herpes Simplex Virus – 1 (HSV-1). Ito ang klase na karaniwang nagsasanhi ng “cold sores” o “fever blisters” sa paligid ng iyong bibig, datapuwat pwede mo itong mapasa sa iyong ari habang nag-ooral sex. Ang pabalik-balik na impeksyon mula sa HSV-1 ay mas madalang kumpara sa HSV-2 infection.
· Herpes Simplex Virus – 2 (HSV-2). Ito ay ang klase na karaniwang nagsasanhi ng genital herpes. Ang virus ay napapasa sa pamamagitan ng pakikipagtalik na “sexual contact o skin-to-skin contact”. Ang HSV-2 ay napaka-karaniwan at sobrang nakakahawa, meron o wala ka mang bukas na sugat.
Dahil ang virus ay madaling namamatay sa labas ng katawan, halos imposible na makakuha ka ng impeksyon mula sa kontak sa palikuran, towels o iba pang mga bagay na ginamit ng infected na indibiduwal.
Genital herpes is caused by a type of virus known as herpes simplex virus (HSV). There are two types of HSV, HSV-1 and HSV-2. Both strains can infect the genital and anal area as well as the mouth and nose (cold sores) and fingers and hand (whitlows).The virus enters the body through small cracks in the skin or through the moist, soft lining (mucous membranes) of the mouth, vagina, rectum, urethra (tube where urine comes out) and under the foreskin. The virus then becomes dormant (inactive) and remains in the body where you were infected. In some people the virus can become active again from time to time and cause further outbreaks of genital herpes – known as recurrent outbreaks.
Ano mga Sintomas? Mga sintomas nga mabatian / Symptoms
Maraming tao ang may impeksyon ng herpes na may kaunting sintomas lamang na maaaring mapagkamalang ibang mga sakit. Posible rin na ikaw ay magka-impeksyon at wala kang maramdamang sintomas, kaya hindi lahat ng may impeksyon ay alam na meron silang herpes. Kung merong mga sintomas na lumalabas, ang ilan sa mga ito ay ang sumusunod:
· Pananakit o pangangati na nagsisimula sa loob ng dalawa hanggang sampung araw matapos ma-expose sa kapares na may impeksyon.
· Maliliit na mapupulang umbok o maliliit na puting paltos, na maaaring lumabas makalipas ang ilang araw.
· Sugat na lumalabas kapag ang mga paltos ay pumuputok at nagdurugo
· “Scabs” na lumalabas matapos maghilom ang mga sugat.
Ang mga sugat ay maaaring magpasakit sa iyong pag-ihi. At makakaramdam ka rin ng pananakit sa iyong ari hanggang tumigil ang impeksyon. Kapag sa unang pag-atake pa lamang, ikaw ay maaaring makaramdam ng parang sinisinat na mga sintomas tulad ng namamagang mga “lymph nodes”, sakit ng ulo, pananakit ng kalamnan at lagnat.
Genital herpes is a health condition classified under sexually transmitted disease (STD). Any sexually active person is prone to have genital herpes. However, most of the time, patients with this type of STD do not manifest the symptoms. Hence, the likelihood of transmitting the infection becomes greater. On the other hand, some patients may show mild symptoms which are sometimes unnoticeable or may be mistaken for another skin condition. When symptoms do occur, they typically appear as one or more vesicles on or around the genitals, rectum or mouth. The average incubation period after exposure is 4 days (range, 2 to 12). The vesicles break and leave painful ulcers that may take two to four weeks to heal. Experiencing these symptoms is referred to as having an "outbreak," or episode.
Saan-saan ang lokasyon ng genital herpes? / Asa ang lokasyon kung asa mutubo ang genital herpes?
Ang mga sugat ay tumutubo kung saan ang impeksyon pumasok sa iyong katawan. Maaari mong mapalaganap ang impeksyon sa pamamagitan ng paghawak sa sugat tapos paghawak sa iyong parte ng katawan, kasali na ang mga mata. Ang mga kalalakihan at kababaihan ay nagkakaroon ng sugat sa puwet, tumbok, at bibig. Ang mga kababaihan ay nagkakasugat sa “vaginal area”, sa labas ng ari, “cervix”. Ang kalalakihan ay nagkakasugat sa ari, “scrotum”, hita, at “urethra”.
Ano ang Paggamot o Lunas? / Unsa Tambal? Remedy, Cure, Treatment
Wala talagang lunas ang genital herpes. Ang paggamot gamit ang iniresetang “antiviral medications” ay maaaring:
· Tumulong para gumaling ang mga sugat nang mas mabilis lalo na sa inisyal na impeksyon ng herpes
· Makabawas sa lubha at tagal ng sintomas sa pabalik-balik na paglabas ng sintomas
· Makabawas sa dalas ng pabalik-balik na impeksyon
· Magpataas sa tsansang mapasa ang herpes virus sa iba
Ang mga antiviral na gamot para sa herpes ay ang acyclovir (Zovirax), famciclovir (Famvir), valacyclovir (Valtrex). Ang doktor ay maaari kang payuhan na uminom lamang ng mga gamot na ito kung ikaw ay may nararamdamang sintomas at kung ikaw ay may iniinom na gamot araw-araw kahit wala kang dinaramdam na sintomas.
If genital herpes affects the patient for the first time, antiviral drugs are usually prescribed and should be taken for at least five days or longer. These drugs work by preventing HSV from multiplying. However, it does not clear the virus from your body completely and does not have any effect once you stop taking it. Moreover, it is also recommended to do some remedies to ease the symptoms. These include keeping the affected area clean using either plain or salt water to help prevent blisters or ulcers from becoming infected and to encourage them to heal quicker. Furthermore, applying an ice pack wrapped in a flannel, or cold, wet, tea bags on the sores can also help soothe pain and speed up the healing process. Lastly, drink plenty of fluids to dilute your urine. This will make passing urine less painful. Passing urine while sitting in a bath or while pouring water over your genitals may also help.
Paano maiwasan, Prevention, Unsaon paglikay ang genital herpes?
Ang mga suhestiyon sa pag-iwas sa genital herpes ay magkahalintulad sa iba pang mga pamamaraan sa pag-iwas ng “sexually transmitted infections”. Huwag na munang makipag-talik o limitahan ang pakikipagtalik sa isang partner lamang na walang impeksyon. Dagdag pa dito, maaari mong pagamitin ng “latex condom” ang iyong partner kapag nakikipagtalik at iwasang makipagtalik kapag kayong dalawa ay may “outbreak” ng herpes sa “genital area” (ari: titi ng lalake, o vagina/pekpek ng babae).
Bukol sa singit, genital area: Ano kaya ito?
Gamot at lunas sa nangangating ari
