1 Sanhi ng Aneurysm o Pagputok ng Ugat

Maraming nababalitang namamatay dahil sa aneurysm, kasama na ang mga artista at celebrities. Dahil walang pinipili ang sakit na eto, mayaman man o mahirap, bata man o matanda.

Una sa lahat, mahalagang tukuyin muna ang kahulugan ng aneurysm. Ano ba ibig sabihin nito? Ang aneurysm ay ang paglobo ng ugat o daluyan ng dugo, o tinatawag na blood vessels sa Ingles.
 
Nagkakaroon ng aneurysm dulot ng paghina ng daloy ng dugo sa ugat. Nangyayari ito kapag halimbawa may bumabara o kumikitid ang lagusan ng dugo. Delikado ito kapag pumutok o tinatawag na ruptured aneurysm, na nakakamatay, coma o kaya ay maaaring mabaldado. Dahil kapag pumutok ang ugat, kumakalat ang dugo sa iba’t ibang parte ng katawan at maaaring maubusan rin ng dugo. Kapag ang pagputok ng aneurysm ay nakaapekto sa pagdaloy ng dugo sa utak tinatawag ito na hemorrhagic stroke o mas kilalang stroke sa mga pinoy.
 
Sa kabilang banda, meron ring mga aneurysms na di pa pumuputok o tinatawag na unruptured aneurysm. Maaaring lumobo at lumaki ito lalo hanggang sa pumutok, kaya’t kelangan maagapan. Maaaring magpainom ng gamot ang doktor para gumanda ang daloy ng dugo o pampababa ng blood pressure at kolesterol. Pero depende rin sa lugar at laki ng aneurysm ang maaaring ipayo ng doktor. Halimbawa, kapag malaki at nakakaapekto sa pagdaloy ng dugo sa puso at utak, kadalasang mangangailangan na ito ng operasyon.
 
Maaaring mamana ang pagkaroon ng aneurysm, at marami ang maaaring dahilan, ngunit eto ang 3 sinasabing pinaka-karaniwang mga sanhi:
-       Pagkitid ng ugat ng dugo dulot ng paninigarilyo
-       Pagkitid ng ugat ng dugo dulot ng pagkain ng matataba o mataas ang kolesterol
-       High blood pressure
 
Maraming aneurysm ang walang senyales. Ngunit maaaring makaranas ng pagkahilo, pagkapagod, hirap lumunok at pagsusuka. Ang pinaka-mahalaga ay maiwasan na pumutok ito.
Kadalasan daw mas mapanganib magkaroon ng aneurysm ang mga edad 30-60 anyos. Pumunta kaagad sa doktor kapag nakaramdam ng anumang sintomas.
 
Maaaring maiwasan ang aneurysm sa pamamagitan ng pagkain ng tama, tulad ng pagiwas ng mga pagkaing mataas sa kolesterol, pageehersisyo, at pagiwas sa paninigarilyo.