Leukemia o lukemya: Sanhi, gamot, lunas, sintomas

Dr. Ed Santos
is a Medical expert in Saudi Arabia

Ang Leukemia at ang Iba pang Cancer ng Dugo


Itinatayang kada apat na minuto, isang tao sa United States ang nada-diagnose na may cancer sa dugo. May tatlong klase ng cancer sa dugo. Ito ay ang leukemia (lukemya) – isang cancer na matatagpuan sa dugo at bone marrow, na ang dahilan ay ang mabilis na produksyon ng white blood cells. Ang ikalawang klase ay ang lymphoma. Ito ay blood cancer na umaapekto sa “lymphatic system”. Ang lymphatic system ang responsable sa pagdadala palabas sa katawan ng mga dumi at napo-produce din ito ng immune cells. Pagdating ng panahon, ang cancerous cells na ito ay nagpapahina sa iyong immune system. Ang ikatlong klase ng blood cancer ay ang myeloma o cancer sa dugo na specific lamang sa pag-target sa mga plasma cells. Ang plasma cells ay white blood cells na nagpo-produce ng disease at infection-fighting antibodies. Sa kabilang banda, isang milyong Americano ang namumuhay kasama ang may remission mula sa leukemia, lymphoma o myeloma. Ang leukemia ang ikasampu sa pinaka-karaniwang klase ng cancer sa lahat ng races o etniko sa mundo. Sa loob ng mahigit-kumulang bawat sampung minuto, may namamatay sa US mula sa blood cancer. Ang leukemia rin ang dahilan ng halos 1/3 ng cancer deaths sa mga bata mula edad 15 taon pababa.Ang edad ang pinakamalaking factor sa pagdevelop ng myeloma. Ang mga taong may edad 45 pababa ay hindi masyadong nakakakuha ng ganitong sakit, ngunit iyong 67 pataas ay mas mataas ang tsansang makuha ang sakit. Mas maraming lalaki kumapara sa mga babae ang diagnosed na may leukemia at mga lalaki ang karaniwang namamatay dahil dito.


Sanhi at Transmission

Dahil maraming klase ang cancer sa dugo, tutukuyin lang muna natin ang tungkol sa leukemia. Ang mga scientists ay hindi alam kung ano ang eksaktong dahilan ng leukemia subalit may hypothesis sila na ito ay nagdedevelop mula sa genetic at environmental factors. Sa kabuuan, ang leukemia ay pinaniniwalaang nagsisimula nang ilan sa mga cells ng dugo ay may mutations sa kanilang DNA – ito ay ang “instructions” sa loob ng cells kung tawagin na nagsisilbing gabay kung ano ang mga dapat nitong gawin. May ilang abnormalities kung bakit nagiging abnormal ang paglaki at pagdami ng cells at ang ibang cells ay nanatiling buhay imbes na meron lamang silang lifespan. Dahil hindi namamatay ang mga cells na ito, sa paglipas ng panahon, itong mga abnormal cells ay nagkukumpol-kumpol sa bone marrow at nagdudulot ng mas kaunting malulusog na cells. Ito ang dahilan kung saan ang sintomas ng leukemia ay unti-unting lumalabas. Mayroon ring mga classification ng leukemia. Base sa bilis nitong magdevelope, mayroong acute at chronic leukemia. Base sa kung anong white blood cell ang apektado, maroon lymphocytic at myelogenous leukemia o lukemya. At kapag pinagsama-sama ang mga klase, ang resulta ay: Acute Lymphocytic Leukemia (ALL), Acute Myelogenous Leukemia (AML), Chronic Lymphocytic Leukemia (CLL), Chronic Myelogenous Leukemia (CML).

Leukemia, like all forms of cancer, is thought to be a result of genetic mutation. Risk factors that can predispose a person to acquire this condition include previous chemotherapy or radiation therapy, exposure to high doses of radiation or to benzene (found in unleaded gasoline, tobacco smoke, chemical production facilities), family history, genetic abnormality, such as an abnormality on chromosome 22 (also known as the Philadelphia chromosome) and genetic disorders, such as Down syndrome and Fanconi anemia.


Sintomas

Ang leukemia ay may sintomas na nag-iiba-iba depende sa klase ng leukemia. Subalit heto ang mga karaniwang sintomas: lagnat o panginginig, palagiang panghihina at fatigue, palagiang pagkakaroon ng infection, madaling pagkawala ng timbang, swollen na lymph nodes, malaking atay o spleen, madaling nasusugatan o nagdurugo ang gilagid, may maliliit na red spots sa balat, palaging pinagpapawisan lalo na sa gabi at masakit na mga buto o tenderness, walang ganang kumain.

Symptoms of leukemia do not appear in the early stages of the disease. Usually, the symptoms develop slowly. Compared to chronic types of leukemia, acute myeloid leukemia (AML) and acute lymphocytic leukemia (ALL) progress much faster and symptoms may worsen more quickly. Sometimes, manifestations of leukemia resemble flu-like symptoms such as night sweats, fever, fatigue and achiness. Aside from these, the patient may also experience loss of appetite, weight loss, bone/joint pain, abdominal discomfort, headaches, shortness of breath, frequent infections, easy bruising or bleeding and petechiae (small red spots under the skin). Blood components may also significantly lower, causing anemia (low red blood cell count), leukopenia (low white blood cell count) and thrombocytopenia (low blood platelet count).


Lunas at gamot

Ang lunas para sa leukemia ay nagde-depende sa maraming factors. Ang doctor ang tumutukoy kung anong treatment option ang nababagay para sa iyong edad, klase ng leukemia, at kung ito ba ay lumaganap sa ibang parte ng katawan. Ang mga karaniwang lunas para sa leukemia ay chemotherapy. Ito ang pinakamabisang gamot para sa leukemia. Ang gamot na ito ay gumagamit ng chemicals sa pagpatay ng leukemia cells. Mayroon ring radiation therapy na gumagamit ng radiation sa pagdamage ng leukemia cells. At mayroong stem cell transplant. Ito ay isang procedure kung saan ang iyong bone marrow na may sakit ay pinapalitan ng isang malusog na bone marrow. Bago ang stem cell transplant, makakatanggap muna ang pasyente ng high doses ng chemotherapy o radiation therapy para masira ang diseased na bone marrow. At saka pa bibigyan ang may sakit ng infusion ng blood-forming na stem cells para tulungang ma-rebuild ang bone marrow.

With advancement in technology, several treatment options became available to cure and manage the symptoms of leukemia. Chemotherapy is the main treatment for many types of leukemia. However, stem cell transplant is also utilized for patients below 55 years old. Aside from this, radiation therapy is most often used to treat or prevent spread to the central nervous system and to prepare for stem cell transplant.


Side effects and discomfort associated with these therapies should also be managed. For example, home treatment for nausea and vomiting includes watching for and treating early signs of dehydration, such as a dry mouth or feeling lightheaded when you stand up. Eating smaller meals may help. A little bit of ginger candy or ginger tea can help too. As an adjunct to conventional treatment, lifestyle changes to prevent bleeding, to boost the immune system and to meet the energy requirements are also necessary.


Home Remedies at Prevention o paano maiwasan

Walang naitatalang prevention sa leukemia dahil bigla na lamang itong lumalabas sa katawan. Ngunit may mga support group para sa may leukemia o lukemya ang naglalabasan sa ngayon. Ang mga support groups ay nagbibigay ng information ukol sa leukemia, nagpapalapit sa mga kaibigan at mga kapamilya ng may sakit at nagbibigay ng mga counseling.



About the author

Dr. Ed Santos

My uncles and aunts were pediatricians and family physicians, so I had an inkling that I would do primary care. So at a young age, I dreamt of becoming a physician.
Profession: Family Medicine
Saudi Arabia , Jeddah

 

Reply as anonymous (Your real name and picture will not be seen)
anonymous
This person has chosen to hide his/her identity. Medical History
Pwede pa rin po ba akong magkaanak pagkatapos magpagamot sa acute lymphoblastic leukemia?
Dr. Ed Santos
is a Medical expert in Saudi Arabia
Maraming mga tao na nanggaling sa pagpapagamot ng ALL ang mayroong malulusog na anak. Subalit, ang pagpapagamot mula sa ALL ay pwedeng magpababa sa tsansa ng pagkakaroon mo ng anak.
Ang klase at tindi ng lunas para sa ALL na meron ka ang magsasabi kung hanggang saan apektado ang iyong fertility.
Maaaring isaalang-alang ng mga lalaki ang pag-iimbak ng sperm bago sumailalim sa lunas. Kung ikaw ay babae, pwede ka ring mag-imbak ng itlog kapag may plano kayo ng iyong kabiak na magkaanak sa hinaharap. Pero, dahil mabilis tumubo ang ALL, maaaring mas kailanganin mong magpagamot bago ka makapag-imbak ng itlog.
Kapag ang iyong anak ay nagpapagamot, maaari itong makaapekto sa kanyang fertility sa hinaharap. Halimbawa, ang mga babaeng nagpagamot ng sila ay bata pa ay maaaring magkaroon ng maagang menopause habang sa mga batang lalake naman ay maaaring maapektuhan ang produksyon ng kanilang sperm.
Importanteng kausapin ang iyong doktor kung maaapektuhan ng pagpapagamot sa ALL ang fertility mo o ng iyong anak. Maaari ka ring bigyan ng iyong doktor ng impormasyon tungkol sa posibilidad ng pag-iimbak ng sperm o itlog.
anonymous
This person has chosen to hide his/her identity. Medical History
Maaari po bang bumalik ang acute lymphoblastic leukemia?
Dr. Ed Santos
is a Medical expert in Saudi Arabia
Maaaring bumalik ang leukemia pero ito ay nagagamot. Ang bisa ng lunas para sa leukemia ay depende sa edad kung kailan ka nagkaroon nito, pati na ang uri at yugto ng leukemia. Kapag bumalik ang leukemia, karaniwan itong nasa bone marrow, pero minsan maaaring itong nasa likido na nakapaligid sa iyong utak at gulugod o sa iyong bayag kung ikaw ay lalaki.
Ang lunas para sayo ay depende sa iyong edad at pangkalahatang kalusugan at uri ng ALL na meron ka, pero malamang kasali na dito ang chemotherapy. Maaaring pareho o iba ang mga ito sa natanggap mo noon. Maaari ka ring magpa-bone marrow (stem cell) transplant.
anonymous
This person has chosen to hide his/her identity.
Ano po ang iba't-ibang sistema na ginagamit para uriin ang acute lymphoblastic leukemia (ALL)?
Dr. Ed Santos
is a Medical expert in Saudi Arabia
Ang acute lymphoblastic leukemia (ALL) ay hindi lamang isang klase ng sakit - marami pa itong iba't-ibang grupo at subtypes. Sa pamamagitan ng pagklasipika kung anong uri ng ALL ang meron ka, makakatanggap ka ng pinaka-angkop na lunas.
Inuuri ng mga doktor ang subtypes ng ALL sa pamamagitan ng pag-ngalan nito ayon sa World Health Organization (WHO) system, o hindi madalas, ng pangalan at bilang gamit ang French American British (FAB) system.
WHO system
Naaapektuhan ng ALL ang isang klase lamang ng white blood cell na tinatawag na lymphocytes, na mayroong dalawang subtypes – B cells at T cells. Gamit ang WHO na systema, ang ALL ay inuuri sa tatlong kategorya.
• Early (precursor) B cell ALL – naapektuhan nito ang humigit-kumulang 7 sa bawat 10 tao na may ALL.
• Mature B cell ALL.
• Early (precursor) T cell ALL.
FAB system
Ginagamit ang FAB na sistema para uriin ang ALL, pero bihira itong gamitin kompara sa WHO na sistema. Hinihiwalay nito ang ALL sa tatlong subtypes ayon sa pagtubo ng lymphocytes (ang mga batang lymphocytes ay tinatawag na lymphoblasts).
• L1 – kamukha ng lymphoblasts ang mga malusog na cells
• L2 – ang lymphoblasts ay hindi pa gaanong malaki at hindi gaanong kamukha ang mga malusog na cells. Karamihan ng mga matatanda ay mayroong L2 ALL
• L3 – ang lymphoblasts ay hindi masyadong nabuo at abnormal ang itsura
anonymous
This person has chosen to hide his/her identity.
Pwede po bang bumalik ang aking acute myeloid leukemia? Nasa remission daw po siya ngayon
Dr. Ed Santos
is a Medical expert in Saudi Arabia
Oo, posibleng bumalik ang AML, kahit nawala ito ng matagal na panahon. Ang ibig sabihin ng remission ay walang leukemia cells na nakikita sa iyong bone marrow gamit ang standard na pagsusuri. Kung gaano kataas ang posibilidad na babalik ang iyong leukemia ay depende sa maraming bagay, tulad ng edad kung kailan ka nagkaroon nito at ang uri ng AML na meron ka.
Ang layunin ng lunas para sa AML ay mapuksa ang kanser at mapigilan ang pagbalik nito (relapsing). Kung gaano ka-matagumpay nito ay depende sa iyong edad, uri ng AML na meron ka, at gaano kahusay ang chemotherapy. Halos kalahati ng lahat ng tao na may edad 50 pababa na may AML ay mabubuhay ng hindi bababa sa limang taon at sa karamihan nito, hindi na babalik ang AML. Subalit, posible pa ring bumalik ang AML pagkatapos ng panahong ito. Sa mga taong edad 50 pataas na may AML, mahigit-kumulang 12 sa bawat 100 ay mabubuhay ng limang taon pataas.
Kung mas malala ang iyong AML, mas mataas din ang panganib ng pagbalik nito. Kapag nagkataong bumalik nga ito, posible din namang sumailalim sa karagdagang gamutan. Kakailanganin nito ang mas maraming chemotherapy at kapag nagtagumpay ito, maaari kang magpa-bone marrow (stem cell) transplant. Kapag hindi tumigil ang iyong AML, maaaring magrekomenda ng lunas ang doktor para magamot ang mga sintomas tulad ng pagkahapo at pananakit.
anonymous
This person has chosen to hide his/her identity.
Paano po makakaapekto sa pang-araw araw kong pamumuhay ang pagpapagamot ko para sa acute myeloid leukemia?
Dr. Ed Santos
is a Medical expert in Saudi Arabia
Depende ito sa mga karaniwan mong gawain at sa iyong reaksyon sa uri ng lunas na meron ka.
Sa loob ng panahon na patuloy ang iyong chemotherapy, kailangan mong manatili sa ospital ng matagal na panahon. Pwedeng umuwi sandali pero sa panahong ito, malamang ay pagod na pagod ang iyong pakiramdam, na maaaring makaapekto sa pagpapatuloy sa iyong araw-araw na gawain. Ang pagkahapong ito ay pwedeng magpatuloy kahit nagpahinga ka na, at manatili ng ilang panahon pagkatapos matapos ng iyong treatment.
Humingi ng suporta at tulong sa iyong pamilya at mga kaibigan para maayos ang iyong araw-araw na gawain. Subukang mag-ehersisyo kahit kaunti, kumain ng masustansiya at balanseng pagkain lalo na ng prutas at gulay, at magpahinga para mapawi ang pagod.
Marahil ay mayroong mga praktikal na isyu tulad ng pinansiyal at legal na usapin na dapat ayusin. Makakatulong ang iyong doktor na ipakilala ka sa mga taong makakatulong ayusin ang mga ito. Maaari ka ring makaramdam ng halo-halong emosyon o pag-aalinlangan pagkatapos ng iyong gamutan. Iba’t iba ang reaksyon ng lahat sa kanilang sakit at mahalagang mayroon kang makakausap, maging pamilya man ito o kaibigan, o sinomang kasali sa iyong treatment.
Maraming organisasyon at grupo ang nandiyan na pwede kang makipag-ugnayan para sa tulong at payo. Maaaring makatulong sa iyo at sa pamilya mo na makipag-usap sa mga taong nagkaroon na rin ng parehong karanasan.
anonymous
This person has chosen to hide his/her identity.
Maganda po bang sumali o lumahok sa mga clinical trials para sa lunas sa cancer?
Dr. Ed Santos
is a Medical expert in Saudi Arabia
Kausapin ang iyong doktor kung ito ang pinakamainam na gawin. Ang mga clinical trials ay ginagamit para masuri kung gaano kahusay gumana nito at gaano ito kaligtas bago ito maging bukas para sa lahat. Mayroong apat na phase (bahagi) ang clinical trial.
• Ang phase 1 ay sinusuri ang isang lunas para makita kung paano nito naaapektuhan ang katawan, tulad ng mga side-effects na dinudulot nito; kung gaano kadalas dapat inumin ang gamot at gaano kadami.
• Sa phase 2 naman nabibilang ang karagdagang pagsusuri para makita kung gaano kahusay gumana ng lunas sa mga taong may sakit. Maaaring paghambingin ang bisa nito sa ibang lunas.
• Sa phase 3 naman sinisiyasat kung gaano kabisa ang lunas kompara sa kasalukuyang tanggap at pinakamahusay na gamot.
• Sa phase 4 naman isinasagawa ang mga trials kapag lisensyado na ang lunas. Ang layunin ng mga trials ay malaman ang pangmatagalang epekto at karagdagang impormasyon sa side-effects at kaligtasan nito.

Ang mga bagong lunas ay hindi parating mas mabisa. Minsan, hindi din gumagana ang mga ito o kaya nama’y mas malala ang side-effects nito kompara sa mga kasalukuyang lunas.
Kapag napabilang ka sa isang clinical trial, mahalagang kausapin ang iyong doktor para sa para maintindihan mo ang lahat ukol dito. Ang mga sumusunod ay mga katanungan na maaaring mong itanong.
• Ano ang layunin ng trial?
• Ano ang pakinabang ng trial sa akin at sa ibang tao?
• Gaano katagal ang trial?
• Ano po ang mga potensyal na side-effects, panganib o benepisyo nito?
• Paano maaapektuhan ng trial ang pang-araw araw kong pamumuhay?
• Gaano ko kadalas kailangang bumisita sa klinika?
• Ano ang mangyayari sa pagbisita kong ito?
• Ano ang mangyayari kapag lumubha ang aking kondisyon?
• Pwede ba akong tumigil sa trial kahit nasimulan ko na ito?
anonymous
This person has chosen to hide his/her identity.
Paano po ba pag-classify ng acute myeloid leukemia?
Dr. Ed Santos
is a Medical expert in Saudi Arabia
Ang AML ay hindi lamang isang klase ng sakit - marami pa itong iba't-ibang grupo at subtypes. Sa pamamagitan ng pagklasipika kung anong uri ng AML ang meron ka, makakaplano ang iyong doktor ng pinakaangkop na lunas para sayo. Inuuri ng doktor ang iba't ibang klase ng AML gamit ang French American (FAB) system o kaya'y World Health Organization (WHO) system. Ang FAB system ay binibigyan ang bawat uri ng bilang, mula zero hanggang pito, pati rin ng pangalan. Ang WHO system ay bago lamang ipinakilala at isinasaalang-alang nito ang mga bagay na nakakaapekto sa recovery (paggaling mula sa sakit).
FAB system
Hinihiwalay ng FAB system ang sakit sa subtypes ayon sa uri ng cell kung saan nagsimula ang leukemia at gaano na kahinog ang cells. Ginagawa ito gamit ang microscope para humanap ng anumang pagbabago sa blood cells.
Ang pangalan ng iba't-ibang subtypes ay naaayon sa uri ng cell kung saan unang nanggaling ang cancer. Ang mga bilang ay hindi tumutukoy sa kung gaano kalala ang iyong leukemia.
• M0, M1, M2 - ang mga subtype na ito ay tinatawag na myeloblastic at binubuo nito ang halos kalahati ng lahat ng klase ng AML.
• M3 - mahigit-kumulang isa sa bawat sampung taong may AML ang nakakakuha ng ganitong subtype; tinatawag itong promyelocytic.
• M4 - dalawa sa bawat sampung tao na may AML ang may ganitong subtype; tinatawag itong myelomonocytic.
• M5 - ang subtype na ito, monocytic AML, ay naaapektuhan ang isa hanggang dalawang tao sa bawat sa sampu na may AML.
• M6 - ito ay tinatawag na erythroleukemia at hindi masyadong karaniwan.
• M7 - ito ay tinatawag na megakaryotic at hindi rin karaniwan.
WHO system
Ang sistemang ito ay importante kapag nagpaplano ng lunas at kung gaano ito ka-epektibo sayo. Ang iyong AML ay uuriin ayon sa kung:
• Mayroong genetic na pagbabago sa leukemia cells - ito ang pinakamahalagang bagay para malaman ang iyong treatment
• Mayroong abnormal na pagbabago sa higit sa isang uri ng myeloid cell
• Nanggaling ang leukemia sa nakaraang sakit sa dugo
• Nagkaroon ka na ng nakaraang cancer treatment
Jeffrey Trinidad
is in Saudi Arabia
Ung mataas po bang wbc po e ng cacause ng leukmia
Jacq Tambis
is in the Philippines
May lumabas n pasa sa akin pero masasakit ito, sign po ba ito ng cancer sa dugo o leukemia?
Ivy Eli
is in the Philippines
nakakahawa po ba ang leukemia
Ching Trinidad
is a Nurse in the Philippines
Hello Ivy! Ang leukemia ay isang uri ng cancer ng dugo at bone marrow kung saan nagkakaroon ng abnormal na pagdami ng white blood cells. Hindi ito nakakahawa, ngunit maaari kang magkaroon nito kapag exposed ka sa radiation, sa ilang chemotherapy para sa cancer, paninigarilyo, exposure sa ilang chemicals gaya ng benzene at may family history kayo ng leukemia.
Justine Maduro
is in the Philippines
Ano po ang mas magandang kainin ng taong may cancer sa dugo upang hindi lumala ang cancer sa katawan?
The medical information contained in this section is not intended for treatment or prescription. It is used to complement, not replace, the communication between a patient and their physician. Reliance on any information provided by BuhayOFW or any medical experts is solely at your own risk. If you have a medical emergency, call your doctor or go to the hospital immediately. BuhayOFW's Medical Review Board is a team of board-certified doctors who ensure our content is medically accurate and reflects the latest in health information. Our experienced board of medical professionals verify that our content is thorough and all-inclusive, in order that you can trust the information you read here will help you through improvements in your health journey—whether that’s for yourself or for a loved one.