Ano ang Singaw o canker sores o mouth ulcer?
Ang singaw ay maliliit at mababaw na mga ulser na lumilitaw sa bibig at madalas nagdudulot ng sakit kapag ikaw ay kumain o nakikipag-usap. Continue reading: Ano pinakamabisang natural na gamot o halamang gamot sa Singaw?
May dalawang uri ng singaw:
- Simpleng singaw. Ito ay lumilitaw mga tatlo o apat na beses sa isang taon at tumatagal ng isang linggo. Karaniwang ang mga ito ay nagaganap sa mga taong nasa edad 10 hanggang 20 taong gulang
- Komplikadong singaw. Ang mga ito ay madalang, bihira o hindi karaniwan at nagaganap nang mas madalas sa mga tao na dati na nakaranas nito.
Gaano katagal bago mawala ang Singaw? Kailan o ilang araw antayin para maalis ang singaw?
Canker sores, o mas madalas na kilala sa tawag na mouth sores, ay mga maliliit at mababaw na sugat na manaknak (ulcers) na makikita sa bibig at kadalasan nagiging sagabal sa ating pagkain. It may be classified as either simple or complex. Simple canker sores ay maaaring makita sa isa hanggang sa apat na beses sa isang taon at tumatagal ng mga isang linggo. Karaniwan nagkakaroon ang mga nasa 10 hanggang 20 anyos. Sa kabilang dako, ang complex canker sores ay madalang at nagkukuha ng mga taong nagkaroon na nun dati.
Dagdag pa dito, maaaring umangal ang mga taong may singaw ng pananakit o mahapdi na sugat sa loob ng bibig, sa dila, o gilagid. Kadalasang kulay puti o abo ang singaw, na bilog bilog ang hugis na may pamumula sa gilid.
Ano ang dahilan o nagiging sanhi ng mga pabalik-balik na singaw?
Iba-ibang kadahilanan ang maaaring sanhi ng singaw, kasama na ang sugat sa may bibig, mga acidic o maaanghang na pagkain, kakulangan ng bitamina sa katawan, hormones, stress o pagkapagod at autoimmune disorders.
Ang eksaktong dahilan ng karamihan sa mga singaw ay hindi kilala. Ang stress o pinsala sa tissue ay maaring maging sanhi ng mga singaw. Ang ilang mga pagkain - kabilang na ang mga citrus o acidic na mga prutas at gulay (tulad ng mga limon, mga dalandan, pineapples, apples, igos, mga kamatis, at strawberry) – ay maaaring magpalitaw ng singaw o gawing mas malala ang problema. Minsan ang matalim na ngipin o dental appliance, tulad ng braces o pustiso ay maaari ring maging dahilan ng mga singaw.
Ang ilang mga kaso ng komplikadong singaw ay dulot ng ilang problema sa kalusugan, tulad ng mababang resistansiya, nutritional na mga problema, o kakulangan ng mga bitamina tulad ng bitamina B-12, zinc, folic acid, o iron, at mga gastrointestinal na sakit tulad ng Celiac disease and Crohn's disease.
Sa mga karaniwan na kaso, iritasyon na sanhi ng sirang ngipin, maling pagsuot o lagay ng pustiso, pagkagat ng labi o dila, pagkain ng sobrang mainit na pagkain o inumin, braces at pagkagat ng sigarilyo ang nagiging sanhi ng singaw. Maaari ring dahil ito sa paghina ng depensa ng katawan, hormone changes, stress, pagkabahala, pagbilad sa araw at pagkakulang sa mga bitamina at minerals sa pagkain, tulad ng vitamin B12 or folate.
Read more: Singaw at panunuyo ng labi o farmer's lip
Magkapareho ba ang “cold sores” at ang singaw? Anong pinagkaiba nila?
Hindi. Bagaman ang cold sores at ang singaw ay parang magkapareho, ang mga ito ay iba sa isat’t isa. Ang cold sores, na tinatawag ding fever blister o uri ng herpes simplex 1, ay mga pangkat ng masasakit na paltos na may lamang tubig. Ang mga cold sores ay dulot ng virus at lubhang nakakahawa. Gayundin, karaniwang lumilitaw ang cold sores sa labas ng bibig - karaniwang nasa ilalim ng ilong, sa paligid ng mga labi, o sa ilalim ng baba, habang ang mga singaw naman ay matatagpuan sa loob ng bibig.
Ano ba ang mga sintomas, palatandaan o senyalas ng singaw?
Maaring ikaw ay may singaw kung mayroon kang:
- Masakit na sugat sa loob ng iyong bibig - sa dila, malambot na ngalangala (soft palate), o sa loob ng iyong pisngi
- Pakiramdam na nasusunog o panginglilig sa bunganga bago lumitaw ang mga sugat
- Mga sugat sa iyong bibig na bilog, kulay puti o kulay-abo, na may pulang dulo o hangganan
- Sa malalang pag-atake ng singaw, maaari ka ring makaranas ng:
- Lagnat
- Pisikal na kabagalan
- Namamagang lymph nodes o kulani
Ano ang mga Lunas at Gamot: Paano ginagamot ang mga singaw?
Ang sakit mula sa singaw ay nawawala pagkatapos ng ilang araw at ang mga sugat ay karaniwang gumagaling kahit walang paggamot sa loob ng isa o dalawang linggo.
Kung ang mga singaw ay malalaki, masakit, o paulit-ulit, ang iyong dentista ay maaaring mag-atas ng antimicrobial mouthwash, corticosteroid ointment, o over-the-counter na mga gamot upang mabawasan ang sakit at pangangati.
Nakakahawa ba ang Singaw?
Hindi po ito nakakahawa at napapasa sa ibang tao.
Paano Ba Maiwasan Ang Pagkakaroon Ng Mga Singaw? Ano pangontra sa Singaw?
Bagaman walang lunas para sa mga singaw at madalas silang bumabalik, maaaring mabawasan ang kanilang pagkadalas sa pamamagitan ng:
- Pag-iwas sa mga pagkain na nagdudulot ng iritasyon sa bibig, kabilang na ang mga citrus na prutas at acidic na gulay at maanghang na pagkain
- Pag-iwas sa pangangati at pag nguya mula sa chewing gum
- Ang pagsipilyo gamit ang malambot na toothbrush pagkatapos kumain at pag-floss araw araw
Dapat mong tawagan ang iyong dentista tungkol sa mga singaw kung mayroon kang:
- Hindi karaniwan at malalaking mga singaw
- Mga singaw na kumakalat
- Mga singaw na tumatagal ng 3 linggo o mas matagal pa
- Matinding sakit kahit na ikaw ay umiiwas na sa pagkain ng mga bawal na pagkain at kahit ikaw ay gumagamit na ng mga gamot para mawala ang sakit
- Nahihirapan sa pag-inom ng mga likido
- Mataas na lagnat kasabay ng paglitaw ng mga singaw
Iilang lunas ang mahahanap sa loob ng bahay upang maibsan ang sakit dulot ng singaw. Isa na rito ang peppermint at eucalyptus essential oil na parehas mayroong anti-inflammatory at anti-microbial properties, na pampabawas ng pamamaga. Pwera pa dito, maari ding uminom ng chamomile tea bag na binabad sa tubig para mapabilis ang paggaling ng singaw. Mayroong chemical compound na bisabolol o levomenol ang Chamomile, na napatunayan mayroong nakakalinis ng dumi at impeksiyon dulot ng singaw. At sa wakas, kapag hindi nakatulong ang mga nabanggit sa itaas, pwede ring gamiting ang coconut oil o katas langis ng niyog na meron ding sangkap na nakakabawas ng pamamaga ng singaw.
Masakit at kumikirot talaga ang mga singaw, lalo na't kung madalas ka nagkakaroon nito. Makakatulong na tandaan at ilista ang mga araw na nagkaroon ka ng singaw, upang mapagaralan ang mga posibleng mga pagkain o bagay na nagsasanhi sa pagkakaroon ng singaw at kung paano ito maiiwasan.
Maaari rin magdala palagi ng mga pagkain o over the counter na gamot sa tuwin ikaw ay lalakbay, upang mabawasan ang sakit nito sa tuwing may lakad ka.
Hirap ka na bang kumain at magsalita dahil sa singaw?
Ang canker sores o singaw ay kadalasang mga maliit at masakit na sugat sa loob ng bibig, dila, loob ng labi, at gilagid. Sinasabing ang dahilan nito ay di pa mapaliwanag, kaya naman bigla bigla na lang tayong nagkakaroon nito.
Kung nais mapabilis ang paggaling, maraming mga paraan na maaaring gawin para maibsan ang sakit ng singaw. Sundin lamang ang mga sumusunod:
1. Pagmumumog ng tubig na may asin – isa sa pinakapraktikal at matipid na paraan ay ang pagmumunog nito. Medyo masakit pero ang pagmumumog ng tubig na may asin ay nakatutulong matuyo at mapahilom ang singaw.
Paano gawin? Kumuha ng 1 kutsaritang asin at tunawin o ihalo sa kalahating tasa ng maligamgam na tubig. Tapos, ang pinaghalong tubig at asin ay maaari nang imumog sa loob ng 15-30 segundo, bago iluwa. Maaari itong gawin ilang beses kada araw.
2. Baking Soda – bukod sa tubig na may asin, maaari ding magmumog ng tubig na may baking soda. Sinasabing binabalik nito ang pH balance sa bibig at nakakatanggal ng maga ng singaw. Ang paghahanda at paggamit nito ay parehas lang sa tubig na may asin.
3. Paggamit ng hydrogen peroxide (Agua Oxinada) – ito’y nakatutulong na malinis ang singaw at pinababa din ang bakterya sa bibig.
Paano gawin? Gamit ang 3% solution ng hydrogen peroxide, ihalo ito sa kasing dami ng tubig (1:1). Kumuha ng bulak o cotton swab at isawsaw sa pinaghalong hydrogen peroxide at tubig. Gamitin itong pang-dampi sa mismong singaw ng ilang beses. Pwede ding imumog ang mixture na ito sa loob ng 1 minuto, bago iluwa.
4. Apple Cider Vinegar - ito ay sinasabing lunas sa halos kahit anong sakit, maging sa singaw. Ang asido ng apple cider vinegar ay pumapatay sa mga bakteryang nkakapit sa singaw.
Paano gawin? Paghaluin ang 1 kutsaritang apple cider vinegar at 1 tasang tubig. Tapos, imumog ito ng may kalahati hanggang 1 minuto, bago idura. Gawin araw-araw hanggang mawala ang singaw.
5. Coconut oil – ang langis ng niyog ay sinasabing nakatutulong din sa singaw. Ito daw ay may antimicrobial abilities na pumipigil sa pagkalat ng bakteriya ng singaw. Ito din ay pangtanggal ng maga at pananakit ng singaw.
Paano gawin? Direktang ipahid ang coconutoil sa singaw ilang beses kada araw.
6. Honey – ang pagpapahid ng pulot-pukyutan sa singaw ay nakakapagpabilis ng paghilom nito. Sinasabing may antibacterial at anti-inflammatory effects ang honey. Maaring maglagay nito haggang 4 na beses sa isang araw.
7. Ice chips – ang paggamit ng mga tinipak na yelo o ice chips ay makatutulong maibsan ang sakit ng singaw. Hayaan lang na matunaw ng kusa ang yelo sa bigbig na may singaw.
8. Milk of magnesia - ito ay may magnesium hydroxide na isang acid neutralizer. Makatutulong itong takpan ang singaw at maalis ang pananakit nito
Paano gawin? Ipahid ang milk of magnesia sa lugar ng singaw at maghantay ng 30 segundo hangang 1 minuto bago banlawan. Maaari itong gawin 3 beses sa isang araw.
9. Pagkain ng yogurt- ang mga yogurt ay may mga probiotics, isang magandang panlaban sa bakteriya. Mainam na kumain ng 1 tasa o cup ng yogurt isang araw.
10. Paglalagay ng mga gamot (creams at gels) na ginawa mismo para sa singaw. Ito’y pangtanggal sa maga aat maibsan ang sakit ng singaw.
11. Iwasan ding kumain ng mga maaanghang at mga makatas na prutas, ito’y nakadadagdag lang sa sakit ng singaw.
12. Magsipilyo ng ayos, huwag magmadali at huwag din masyadong madiin. Gumamit ng mga toothbrush na mayroong soft bristles. Umiwas din sa mga toothpaste o mouthwash na may sodium lauryl sulfate.
Sinasabing hindi na kailangan gamutin ang singaw dahil gumagaling ito ng kusa. Ngunit kung madalas kang nagkakasingaw o kaya naman ang iyong singaw ay lagpas na ng 2 linggo, ipinapayong magpakonsulta na sa doktor. Maaring di lang basta singaw ang nararanasan mo. May mga seryosong sakit tulad ng Chron’s disease, HIV, AIDS, kanser sa bibig, at mga vitamins deficiencies ang maaaring nagdudulot nitong mga singaw, canker sores o mouth ulcers. Mainam ng masuri agad para malaman mo ang mga kailangan mong gawin at dapat iwasan.
(Last reviewed 28 March 2019)
References:
Cleveland Clinic. (2015, March 3). Canker sores. Retrieved from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10945-canker-sores
Mayo Clinic. (2018 April 3). Canker sore. Retrieved from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/canker-sore/symptoms-causes/syc-20370615
American Academy of Oral Medicine. (2007, December 31). Canker sores. Retrieved from https://www.aaom.com/index.php?option=com_content&view=article&id=82:canker-sores&catid=22:patient-condition-information&Itemid=120
Next: Ano pinakamabisang natural na gamot o halamang gamot sa Singaw?