Ang pagsibol ng nasyonalismong Pilipino noong panahon ni Rizal ay isang mahalagang kabanata sa kasaysayan ng ating bansa. Maraming salik ang nagsanib-sanib upang mag-alab ang damdaming makabayan ng mga Pilipino at humantong sa pagnanais na makamit ang kalayaan.
Una, ang malupit na kolonyalismo ng mga Espanyol ay nagsilbing pangunahing ugat ng nasyonalismo. Ang mga Pilipino ay nagdusa sa iba’t ibang uri ng pang-aapi, diskriminasyon, at kawalan ng pantay na karapatan. Ang mga malawakang pagmamalabis ng mga prayle, ang pagsasamantala sa mga likas na yaman ng bansa, at ang pagpapakita ng diskriminasyon sa mga katutubo ay nagdulot ng matinding paghihirap sa mga Pilipino. Ang mga karanasang ito ay nag-udyok sa mga Pilipino na magkaisa at maghimagsik laban sa mga dayuhan.
Pangalawa, ang pagkalat ng ideyal ng liberalismo at nasyonalismo sa Europa ay nagkaroon ng malaking impluwensiya sa mga Pilipino. Ang mga ideyang ito ay nakarating sa Pilipinas sa pamamagitan ng mga libro, magasin, at mga estudyanteng nag-aral sa ibang bansa. Ang mga ideyang ito ay nagbigay inspirasyon sa mga Pilipino na mag-isip ng mga paraan upang makamit ang kalayaan at demokrasya. Ang mga akda ni Rizal, tulad ng Noli Me Tangere at El Filibusterismo, ay nagsilbing mga tagapag-udyok ng pagbabago at nagpahayag ng mga suliranin ng lipunang Pilipino sa ilalim ng kolonyalismo.
Sa wakas, ang pag-unlad ng kamalayang panlipunan at kultura ay nagpatindi pa sa damdaming makabayan ng mga Pilipino. Ang pagtatag ng mga samahang nagsusulong ng mga karapatan ng mga Pilipino, ang pagpapalawak ng edukasyon, at ang pag-usbong ng panitikan at sining ay nagbigay-daan sa pagbubuklod ng mga Pilipino at sa pagpapalakas ng kanilang pagkakakilanlan bilang isang bansa. Ang mga kaganapang ito ay nagpakitang ang mga Pilipino ay may kakayahang mag-isip ng sarili at may karapatang magpasya para sa kanilang kinabukasan.
Sa kabuuan, ang kombinasyon ng mga salik na ito ang nagbigay daan sa pag-usbong ng isang malakas na damdaming makabayan sa mga Pilipino noong panahon ni Rizal. Ang mga karanasan ng pang-aapi, ang impluwensiya ng mga ideyang liberal at nasyonalista, at ang pag-unlad ng kamalayang panlipunan ay nag-udyok sa mga Pilipino na lumaban para sa kanilang kalayaan at magtaguyod ng isang bansang Malaya at makatarungan.
Una, ang malupit na kolonyalismo ng mga Espanyol ay nagsilbing pangunahing ugat ng nasyonalismo. Ang mga Pilipino ay nagdusa sa iba’t ibang uri ng pang-aapi, diskriminasyon, at kawalan ng pantay na karapatan. Ang mga malawakang pagmamalabis ng mga prayle, ang pagsasamantala sa mga likas na yaman ng bansa, at ang pagpapakita ng diskriminasyon sa mga katutubo ay nagdulot ng matinding paghihirap sa mga Pilipino. Ang mga karanasang ito ay nag-udyok sa mga Pilipino na magkaisa at maghimagsik laban sa mga dayuhan.
Pangalawa, ang pagkalat ng ideyal ng liberalismo at nasyonalismo sa Europa ay nagkaroon ng malaking impluwensiya sa mga Pilipino. Ang mga ideyang ito ay nakarating sa Pilipinas sa pamamagitan ng mga libro, magasin, at mga estudyanteng nag-aral sa ibang bansa. Ang mga ideyang ito ay nagbigay inspirasyon sa mga Pilipino na mag-isip ng mga paraan upang makamit ang kalayaan at demokrasya. Ang mga akda ni Rizal, tulad ng Noli Me Tangere at El Filibusterismo, ay nagsilbing mga tagapag-udyok ng pagbabago at nagpahayag ng mga suliranin ng lipunang Pilipino sa ilalim ng kolonyalismo.
Sa wakas, ang pag-unlad ng kamalayang panlipunan at kultura ay nagpatindi pa sa damdaming makabayan ng mga Pilipino. Ang pagtatag ng mga samahang nagsusulong ng mga karapatan ng mga Pilipino, ang pagpapalawak ng edukasyon, at ang pag-usbong ng panitikan at sining ay nagbigay-daan sa pagbubuklod ng mga Pilipino at sa pagpapalakas ng kanilang pagkakakilanlan bilang isang bansa. Ang mga kaganapang ito ay nagpakitang ang mga Pilipino ay may kakayahang mag-isip ng sarili at may karapatang magpasya para sa kanilang kinabukasan.
Sa kabuuan, ang kombinasyon ng mga salik na ito ang nagbigay daan sa pag-usbong ng isang malakas na damdaming makabayan sa mga Pilipino noong panahon ni Rizal. Ang mga karanasan ng pang-aapi, ang impluwensiya ng mga ideyang liberal at nasyonalista, at ang pag-unlad ng kamalayang panlipunan ay nag-udyok sa mga Pilipino na lumaban para sa kanilang kalayaan at magtaguyod ng isang bansang Malaya at makatarungan.
